Cafeforexvn – Tâm lý học về thị trường chứng khoán đề cập đến khả năng xác định và quản lý các cảm xúc và hành vi có thể nảy sinh trong khi giao dịch. Mặc dù thị trường chứng khoán phản ánh kỳ vọng về khả năng sinh lời trong tương lai của các công ty, song nó cũng thường bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tác động lên tâm lý giao dịch ở cấp độ cá nhân và tập thể.
Ba yếu tố cần quan tâm bao gồm:
- Tâm trạng của nhà đầu tư
- Tâm lý thị trường
- Các dạng cảm xúc như sợ hãi hoặc tham lam
Mục đích của bài viết này là giải thích tầm quan trọng của tâm lý giao dịch trên thị trường chứng khoán và cung cấp thêm kiến thức cũng như các cách kiểm soát tâm lý giao dịch.
Tầm quan trọng của tâm lý học khi giao dịch thị trường chứng khoán
Tâm lý học trên thị trường chứng khoán thường bị coi nhẹ song sẽ cực kỳ có lợi nếu một trader có thể xác định và quản lý những yếu tố tâm lý khi giao dịch. Ở cấp độ cá nhân, những cảm xúc như sợ hãi, tham lam và sợ bỏ lỡ (FOMO trong giao dịch) thường dẫn đến các quyết định đầu tư không hợp lý. Bên cạnh đó, tâm lý đám đông cũng là một yếu tố góp phần tạo nên những biến động lớn của thị trường, từ đó kích thích cảm xúc của trader và dẫn đến những quyết định giao dịch trên nỗi sợ hãi.
Vấn đề này có thể được khắc họa rất rõ khi một đại dịch toàn cầu xảy đến. Lúc này sự hoảng loạn gia tăng và kéo theo những biến động trên thị trường chứng khoán. Biến động thị trường thường gia tăng bởi tác động của một trong hai cảm xúc là lo sợ rủi ro hoặc sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO). Sự bi quan dường như có tác động đến sự biến động nhiều hơn so với sự lạc quan. Nỗi lo sợ gia tăng sẽ dẫn đến hiện tượng bán tháo ồ ạt khi mà các trader sẽ vội vàng thoát khỏi giao dịch để cố gắng giảm thiểu thua lỗ.
Một thước đo biến động điển hình là “tâm lý thị trường” (market sentiment). Đây là một công cụ được sử dụng để đo lường cách các nhà đầu tư nhìn nhận về thị trường tại một thời điểm nhất định. Khi các trader cho rằng thị trường đang đà giảm giá thì sẽ có nhiều người bán hơn người mua trên thị trường. Điều này phản ánh tâm lý tiêu cực của đám đông.
Cách rõ nhất để xác định tâm lý đám đông đối với cổ phiếu là thông qua các chỉ số chứng khoán. Đây là những chỉ số theo dõi giá của các nhóm các cổ phiếu trong cùng một quốc gia hoặc thị trường cụ thể. Các chỉ số chứng khoán chính được sử dụng để so sánh lợi nhuận từ các tài sản khác nhau và để theo dõi nền kinh tế tổng thể thông qua hiệu suất tổng thể của chỉ số.
Khi trader đã hiểu về tâm lý ở cấp độ cá nhân và tập thể thì điều quan trọng tiếp theo là phải quản lý cảm xúc cho phù hợp. Mặc dù có một số cảm xúc nên được đón nhận song cũng cần lưu ý rằng những tâm lý tiêu cực trong giao dịch thường có tác động lớn hơn đến các quyết định đầu tư so với tâm lý tích cực.
Những cảm xúc như sợ hãi và tham lam có thể khiến các nhà giao dịch hành động bốc đồng để rồi gây ra những hậu quả tiêu cực. Ví dụ, một trader có thể chỉ vì cảm thấy lo sợ rủi ro mà đóng vị thế quá sớm. Nỗi sợ hãi cũng có thể chuyển thành lòng tham khi các trader cố giữ các vị thế thua lỗ trong một thời gian dài vì sợ phải chấp nhận thua lỗ.
Để được hưởng lợi từ tâm lý thị trường chứng khoán, các trader nên nắm bắt các yếu tố tâm lý tích cực trong khi cố gắng quản lý các yếu tố ảnh hưởng tiêu cực.
Tham khảo thêm:
- Quy mô thị trường forex: Lợi thế của trader
- Sai lầm tồi tệ nhất các nhà đầu tư cổ phiếu Starbucks có thể mắc phải
5 cách quản lý tâm lý khi giao dịch cổ phiếu
Xây dựng kế hoạch giao dịch
Kế hoạch giao dịch được coi như một bản hướng dẫn trong quá trình giao dịch. Nó bao gồm một bộ các quy tắc với các điều kiện cần phải đáp ứng trước khi thực hiện giao dịch, thị trường nào nên giao dịch và khi nào thì thoát khỏi giao dịch. Mục đích của bản kế hoạch giao dịch là đảm bảo tính trách nhiệm và sự tuân thủ của trader đối với kế hoạch.
Lập danh sách kiểm tra
Có một kế hoạch giao dịch là một chuyện song tuân thủ nó lại là chuyện hoàn toàn khác, nhất là trong trường hợp giao dịch đang đi ngược lại với kỳ vọng của bạn. Do vậy, cần phải có trong tay một danh sách kiểm tra ngắn gọn để đảm bảo các quy tắc được nêu trong kế hoạch giao dịch vẫn đang được áp dụng đúng trong suốt quá trình giao dịch.
Viết nhật ký
Hoạt động đánh giá tiến trình và xác định các yếu tố cần cải thiện cũng rất quan trọng đối với một trader. Nhật ký là một công cụ tuyệt vời để làm điều này bởi nó giúp trader theo dõi tất cả các giao dịch và đánh giá điều gì hiệu quả và điều gì không. Đôi khi, nhật ký còn giúp xác định những lỗ hổng cần được khắc phục trong kế hoạch hoặc chiến lược giao dịch.
Đặt kỳ vọng có tính thực tế và xây dựng sự tự tin
Xây dựng sự tự tin không phải dễ dàng, đặc biệt là khi chiến lược vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Song sự tự tin là rất quan trọng vì một trader tự tin thường sẽ có độ chấp nhận cao hơn với những rủi ro trong tính toán cũng như chấp nhận kết quả của những rủi ro đó. Điều này là do một trader tự tin thường nhận thức được tâm lý giao dịch của chính họ và đã có các quy trình để quản lý các yếu tố này. Giao dịch trên tài khoản demo chính là một cách giúp bạn xây dựng sự tự tin trong giao dịch đồng thời tìm hiểu về tâm lý giao dịch của bản thân. Hãy đặt ra các kỳ vọng có tính thực tế và coi tài khoản demo như thể đó là tài khoản tiền thật.
Thực hành quản lý rủi ro
Quản lý rủi ro là hoạt động mà một trader không thể bỏ qua. Các yếu tố cần thiết của một chiến lược quản lý rủi ro tốt gồm có xác định tỷ lệ rủi ro/ lợi nhuận, thiết lập các điểm cắt lỗ và xác định quy mô giao dịch hợp lý.
Các câu hỏi thường gặp về tâm lý và thị trường chứng khoán
Có phải tâm lý học giao dịch chỉ áp dụng cho thị trường chứng khoán?
Tâm lý giao dịch áp dụng cho tất cả các thị trường và công cụ tài chính. Dù là giao dịch bất kỳ công cụ nào thì cảm xúc sẽ luôn là yếu tố trong trong dịch. Do vậy, nắm được các biện pháp giúp tập trung vào mục tiêu và không bị cảm xúc chi phối là điều rất quan trọng.
Hoàng Dương-Theo dailyfx
