Câu nói nổi tiếng của nhà vật lý học vĩ đại Archimedes “hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng quả đất lên” đây chính là khái niệm đầu tiên của đòn bẩy mà bạn rất quen thuộc. Đòn bẩy, một trong những khái niệm rất phổ biến trong vật lý để chỉ một công cụ có thể giúp biến đổi lực tác động lên một vật theo hướng có ích cho con người. Nói một cách khác thì đòn bẩy là một trong những công cụ giúp cho con người có thể làm những thứ khó khăn dễ dàng hơn.
Các loại đòn bẩy trong đầu tư
Ở thời điểm hiện tại đòn bẩy đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau đặc biệt là trong đầu tư, đòn bẩy có thể giúp các nhà đầu tư đạt được mục tiêu lợi nhuận cao hơn nhưng lại bỏ ra ít công sức hơn. Tuy nhiên, đòn bẩy là một con dao 2 lưỡi, nếu sử dụng hợp lý và hiệu quả thì lợi mà nó mang lại là vô cùng lớn, ngược lại nó có thể trở thành rủi ro hết sức đáng lo ngại cho nhà đầu tư.
Trong bài viết lần này, cafeforexvn.com sẽ giới thiệu đến các bạn khái niệm đòn bẩy trong 2 lĩnh vực kinh doanh, đó là hoạt động kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp và đầu tư vào thị trường tài chính như chứng khoán, forex.
Đòn bẩy trong hoạt động kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp
Trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp thì đòn bẩy có 3 loại: đòn bẩy hoạt động, đòn bẩy tài chính và đòn bẩy tổng hợp.
Đòn bẩy hoạt động (Operating Leverage)
Đòn bẩy hoạt động chỉ mức độ sử dụng tổng chi phí sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp để có thể gia tăng lợi nhuận trước thuế và lãi vay.
Mức độ sử dụng đòn bẩy hoạt động được tính bằng tỷ trọng của chi phí cố định trong hoạt động sản xuất, vận hành của doanh nghiệp. Đòn bẫy được doanh nghiệp sử dụng càng cao thì tỷ trọng này càng lớn và ngược lại.
Chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí bảo hiểm, một phần chi phí quản lý…đây là những loại chi phí không thể thay đổi dù cho sản lượng của công doanh nghiệp thay đổi được gọi là chi phí cố định.
Các chi phí liên quan đến quá trình tạo ra một sản phẩm như chi phí nguyên vật liệu, nhân công, điện nước sản xuất…sẽ thay đổi nếu như sản lượng của công ty thay đổi được gọi là chi phí biến đổi.
Xem thêm: Đòn bẩy – Vũ khí tối thượng của các Trader
Đòn bẩy hoạt động ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp như thế nào?
Thực chất, đòn bẩy hoạt động phản ánh tỷ lệ thay đổi của lợi nhuận trước thuế và lãi vay do sự thay đổi về sản lượng tiêu thụ. Đòn bẩy hoạt động sẽ cho biết khi sản lượng (hay doanh thu) tăng/giảm 1% thì lợi nhuận trước thuế và lãi vay sẽ tăng/giảm bao nhiêu phần trăm.
EBIT : Lợi nhuận trước thuế và lãi vay
P: giá bán sản phẩm
Q: sản lượng tiêu thụ
V: biến phí
F: định phí
Để có thể đo lường được chính xác tỷ lệ thay đổi của EBIT khi sản lượng hay doanh thu thay đổi bán có thể áp dụng khái niệm Độ bẩy hoạt động hay độ nghiêng của đòn bẩy hoạt động (DOL – Degree of Operating Leverage).
DOL = Tỷ lệ thay đổi EBIT/Tỷ lệ thay đổi sản lượng hoặc doanh thu
Từ công thức này, suy ra: khi sản lượng hoặc doanh thu thay đổi a% thì EBIT sẽ thay đổi DOL x a%.
Công thức tính DOL
DOL = (∆EBIT/EBIT)/(∆Q/Q)
EBIT = Doanh thu – Chi phí = P.Q – (Q.V + F) = Q. (P – V) – F
Khi hòa vốn, nghĩa là doanh thu đủ bù đắp chi phí thì EBIT = 0, suy ra Q. (P – V) = F, vậy sản lượng hòa vốn Q0 = F/(P – V).
Đối với các doanh nghiệp sản xuất nhiều loại sản phẩm khác nhau thì công thức DOL sẽ được tính theo doanh thu:
DOL = (Doanh thu – tổng biến phí)/(Doanh thu – tổng biến phí – định phí) = (EBIT + F)/EBIT.
Đòn bẩy tài chính (Financial Leverage)
Đòn bẩy tài chính liên quan đến việc vay nợ của doanh nghiệp để bổ sung vào nguồn vốn kinh doanh nhằm gia tăng tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu (ROE) hay gia tăng lợi nhuận ròng trên mỗi cổ phiếu.
Tỷ số đòn bẩy tài chính được xác định bằng tỷ số nợ vay trên tổng nguồn vốn của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có tỷ số nợ vay càng lớn thì có đòn bẩy tài chính càng cao.
Công thức tính DFL
DFL = Tỷ lệ thay đổi EPS/Tỷ lệ thay đổi EBIT
Xét trường hợp đơn giản nhất, doanh nghiệp tài trợ vốn bằng nợ vay ngân hàng hoặc trái phiếu và không phát hành cổ phiếu ưu đãi thì:
DFL = EBIT/(EBIT – I), với I là lãi vay.
Đòn bẩy tổng hợp (Total Leverage)
Là việc doanh nghiệp sử dụng kết hợp cả 2 loại đòn bẩy: đòn bẩy hoạt động và đòn bẩy tài chính.
Dưới tác động của đòn bẩy hoạt động, khi thay đổi sản lượng tiêu thụ, tỷ lệ thay đổi của EBIT sẽ được khuếch đại. Khi EBIT thay đổi, đòn bẩy tài chính sẽ khuếch đại tỷ lệ thay đổi EPS. Vậy thì, khi sử dụng đòn bẩy tổng hợp, một sự thay đổi trong sản lượng tiêu thụ sẽ dẫn đến sự thay đổi lớn hơn trong thu nhập trên mỗi cổ phần thường.
Độ bẩy tổng hợp hay độ nghiêng đòn bẩy tổng hợp (DTL – Degree of Total Leverage) sẽ phản ánh được tác động của sản lượng đến thu nhập cổ phần thường EPS.
DTL = Tỷ lệ thay đổi EPS/Tỷ lệ thay đổi sản lượng = DOL x DFL
Ý nghĩa: DTL cho biết khi sản lượng tăng/giảm a% thì EPS tăng/giảm DTL x a%
Kết luận
Hiện nay đòn bẩy được rất nhiều nhà đầu tư áp dụng khi giao dịch với mong muốn có thêm nhiều lợi nhuận hơn, tuy nhiên các nhà đầu tư nên cẩn thận khi sử dụng đòn bẩy bởi nó chính là con dao 2 lưỡi vô cùng nguy hiểm.
Linh
