Việc thiếu nguồn cung khí đốt giá rẻ của Nga ảnh hưởng như thế nào?
Nhiều công ty, hãng chế tạo của châu Âu suy giảm khả năng cạnh tranh trên toàn cầu, do ảnh hưởng từ cuộc xung đột giữa Nga – Ukraine, khiến cho nguồn nhiên liệu bị thiếu hụt nghiêm trọng.
Trong nhiều thập kỷ qua, ngành công nghiệp châu Âu phụ thuộc nhiều vào nguồn cung dầu mỏ, khí đốt từ Nga. Tuy nhiên, khi chi phí năng lượng cho sản xuất công nghiệp tăng vọt do hệ quả từ lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga, khiến năng lực cạnh tranh của các nhà chế tạo châu Âu trên thị trường toàn cầu suy yếu.
Xem thêm: Mọi người đang tranh luận về cổ phiếu Disney vì lý do này
Nhiều nhà máy, công xưởng tại khu vực này đang chạy đua tìm kiếm nguồn cung năng lượng thay thế, khi thế giới lo ngại Moskva có thể bất chợt đóng van khí đốt, gây ra tình trạng ngừng sản xuất, hoặc sản xuất cầm chừng, luân phiên.
Các nhà máy hóa chất, phân bón, sắt thép và cơ sở sản xuất những mặt hàng cần sử dụng nhiều năng lượng phải chịu sức ép lớn nhất trong suốt 8 tháng qua.
Một số nhà máy tại châu Âu đang phải đóng cửa, do không thể cạnh tranh được với các đối thủ đến từ Mỹ, Trung Đông và một số khu vực khác có chi phí nhiên liệu cho sản xuất thấp hơn khu vực này. Cụ thể, giá khí đốt tại châu Âu hiện cao gần gấp 3 lần so với tại Mỹ. Theo ông Marco Mensink, Tổng giám đốc Hội đồng ngành Hóa chất châu Âu (CEFIC), mối quan ngại lớn đối với châu Âu hiện nay chính là việc xuất khẩu giảm, nhập khẩu tăng.
Những mâu thuẫn, xung đột đến Nga khiến châu Âu phải chuẩn bị cho kịch bản sử dụng khí đốt luân phiên khi Nga ngừng toàn bộ nguồn cung cho khu vực. Tính đến thời điểm hiện tại, Tập đoàn khí đốt nhà nước Gazprom (Nga) đã cắt nguồn cung khí đốt sang Bulgaria, Phần Lan và Ba Lan sau khi các nước này từ chối thanh toán bằng đồng rúp. Trong năm 2021, nước Nga cung cấp khoảng 40% nhu cầu tiêu thụ khí đốt tự nhiên của Liên minh châu Âu (EU).
Một trong những nền kinh tế lớn nhất trong EU, nước Đức, cũng là nhà nhập khẩu khí đốt lớn nhất của Nga. Bên cạnh đó, người tiêu dùng châu Âu cũng không đứng ngoài vòng xoáy, vì chi phí năng lượng cao khiến giá cả hàng hóa, làm giảm sức mua của họ.
Việc phương Tây loại bỏ nguồn cung năng lượng từ Nga theo từng giai đoạn có nguy cơ đặt ngành công nghiệp châu Âu vào thế bất lợi trong dài hạn xét về khả năng cạnh tranh, trừ khi các nhà sản xuất có thể áp dụng các công nghệ thay thế giúp họ giảm mạnh mức tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch.
Nhưng việc sử dụng nguồn cung thay thế như: nhiên liệu gió, năng lượng mặt trời tại các nhà máy sản xuất hóa chất, hay dùng nhiên liệu hydrogen tại các tổ hợp chế tạo sắt thép là câu chuyện dài hơi, bởi muốn áp dụng theo hướng thương mại hóa nguồn nhiên liệu sạch này sẽ cần tới các khoản đầu tư khổng lồ.
Ở châu Âu, khí đốt tự nhiên là điểm chuẩn để xác định giá điện, nên khi giá khí đốt tăng đồng nghĩa với việc các nhà máy cũng bị ảnh hưởng kép. Amoniac là sản phẩm nhạy cảm nhất, chiếm khoảng 70% lượng khí đốt mà châu Âu sử dụng làm nguyên liệu. Hầu hết lượng amoniac đó được sử dụng để sản xuất phân bón.
Các nhà sản xuất phân bón đã quyết định đóng cửa nhà máy không thể nhập khẩu amoniac từ nước ngoài. Tuần trước, CF Industries Holdings, nhà sản xuất phân bón lớn có trụ sở chính ở Chicago, cho biết sẽ đóng cửa vĩnh viễn một nhà máy sản xuất amoniac, sau khi buộc phải đóng cửa tạm thời kể từ năm ngoái.
Ông Brett Nightingale, Giám đốc điều hành công ty con tại Anh của CF Industries Holdings, nói: “Là một nhà sản xuất có mức chi phí cao trong một ngành công nghiệp có tính cạnh tranh gay gắt trên toàn cầu, chúng tôi nhận thấy cách thức vận hành hiện tại của nhà máy gặp phải những thách thức lớn liên quan đến tính bền vững, ổn định dài hạn”
Các nhà sản xuất thép tại châu Âu cũng đã giảm sản lượng kể từ tháng 10 để tiết kiệm tiền cho khí đốt và điện. Vào tháng 3, giá điện ở Tây Ban Nha đã tăng vọt đã khiến các nhà sản xuất thép trong nước phải giảm sản lượng hoặc đóng cửa hoàn toàn. “Điều này thực sự là điên rồ”, Miguel Ferrandis Torres, Giám đốc tài chính của Acerinox SA có trụ sở tại Madrid, bày tỏ.
Các ngành công nghiệp cũng đã vận động nhà chức trách và chính phủ châu Âu, với mong muốn nhận được lời bảo đảm từ chính quyền về việc sẽ tiếp tục đảm bảo nguồn khí đốt từ một nguồn cung khác nếu Nga ngừng cung cấp.
Jacob Hansen, Tổng giám đốc Fertilizers Europe, nghiệp đoàn vận động hành lang chính của ngành phân bón châu Âu, cho rằng không ai có thể biết chắc điều gì sẽ diễn ra trong cách hành xử của Nga. “Chúng tôi không thể sản xuất bất kỳ loại phân bón nào nếu không có khí đốt. Phải khẳng định rằng chúng tôi cần được ưu tiên hàng đầu về khí đốt”, ông Hansen nói.
Nếu Nga ngừng cung cấp dòng khí đốt sang Đức, nước này sẽ ưu tiên nguồn cung cho các hộ gia đình cũng như các dịch vụ quan trọng như bệnh viện, đồn cảnh sát và doanh trại quân đội. Trong khi, các nhà sản xuất công nghiệp lớn có thể phải đối mặt với tình trạng đứt gãy nguồn cung, sử dụng khí đốt luân phiên, khiến hàng nghìn việc làm gặp rủi ro.
